W ostatnim czasie przywieziono do Europy kolejne, nie znane dotąd w akwarystyce, ryby żyworodne. Tym razem należą one do rodziny Hemirhamphldae (różnoszczękowate), z której znaliśmy tylko półdzióbka karłowatego (Dermogenye pussilus). Ryby te pochodzą z wyspy Sulawesi (Celebes) skąd opisano w literaturze naukowej trzy gatunki: Nomorhamphus celebensis, N. hageni i N. towoeti. Ich biologia i występowanie były dotychczas mało znane. W Europie hodowane są prawdopodobnie różne odmiany geograficzne tych ryb, być może nawet różne gatunki, nie krzyżujące się między sobą, a znane pod nazwami handlowymi.
W potokach równiny Rumbia żyje Nomorhamphus hageni, w jeziorze To woeti N. towoeti, natomiast według E, Korthaus N. celebensis występuje ra zem z Telmaterina ladigesi za Makkasarem koło Maros oraz na południu Sulawesi.
Nomorhamphus celebensis żyje w potokach górskich *), których woda ma następujące cechy: twardość ogólna 10-12°n, twardość węglanowa 9-1l°n, odczyn 7,2-7,5, a temperatura średnio 25°C. Potoki, w których występują ryby omawianego gatunku, płyną szybko, niosąc wodę dobrze natlenioną, roślin jest w nich niewiele. W okresie pory deszczowej (od października do marca) prowadzą one duże ilości wody, natomiast pod koniec pory suchej miejscami wysychają. Twardość całkowita ich wód, mierzona pod koniec pory deszczowej, wynosiła 7°n, a pH 6,5.
Ryby te pływają pod powierzchnią wody w luźnych grupach. W okresie suszy są stosunkowo łatwe do złapania, ponieważ w płytkich wodach gromadzą się w duże stada, natomiast w czasie deszczów, gdy rzeki obfitują w wodę, są trudne do złowienia, między innymi dlatego, że są bardzo płochliwe i uciekają w pobliże dna, a kolor i rysunek grzbietu utrudnia ich wypatrzenie. Płochliwe są również w akwarium, a młode pływają wyłącznie w pobliżu dna. Naturalnym pokarmem tych ryb są uskrzydlone owady, opadające na powierzchnię wody.
Nomorhamphus celabensis są rybami o kształcie ciała podobnym do szczupaków żyworodnych (Belonesox belizanus). Rzucającą się w oczy cechą budowy jest występujący u samców mięśniowy wyrostek na końcu pyska (na dolnej szczęce), o kolorze od ciemnoniebieskiego do czarnego. Podobny, ale słabiej wykształcony i całkowicie bezbarwny widoczny jest u samic. Samice są większe, do 12 cm długości samce do 10 cm. Płetwy grzbietowa i odbytowa samców są zaokrąglone i ciemno obrzeżone, natomiast u samic „kanciaste” i blade. Wszystkie płetwy samców w okresie godowym mają czerwony odcień, a całe ciało jest jaskrawiej ubarwione. Płetwy piersiowe samców skierowane są ukośnie w górę do tyłu, podobnie jak u ptaszorów (ryb latających).
Chów bezproblemowy. Ryby należy hodować w dużym akwarium, z przedstawicielami innych gatunków. Różnią się one od pokrewnych półdzióbków tym, że pływają nie tylko pod powierzchnią wody, ale i w całej toni zbiornika. Doskonale czują się i z upodobaniem pływają w prądzie wodnym wytwarzanym na powierzchni basenu przez wodę wypływającą z pomp cyrkulacyjnych i niektórych typów filtrów. Z dobrymi rezultatami można je także hodować w wodzie twardej (22°n). Konieczna jest jednak, co dotyczy wszystkich ryb, cotygodniowa częściowa wymiana wody (l/4 do l/3 objętości zbiornika). Dorosłe ryby karmić należy różnymi pokarmami, najchętniej jednak zjadają pokarm przypominający im naturalny np. muszki owocowe (Drosophila). Można je żywić także pokarmami suchymi – wysuszonymi naturalnymi lub sztucznymi
Nomorhamphus celebensis
Fot. H.J. Richter
Uzyskanie zdrowego narybku w dużej mierze uzależnione jest od dobrego i prawidłowego karmienia tarlaków. Tarło poprzedza interesująca gra godowa – imponowanie, zaloty. W pierwszych miotach młodych rodzi się około 8 sztuk, w dalszych liczba ich wzrasta do 15. Kolejne porody następują po upływie 28-32 dni.
Młode rybki po urodzeniu są stosunkowo duże, 2-2,5 cm długości. Uciekają od światła kryjąc się w pobliżu dna, gdzie przeczekują krytyczny okres do wypełnienia pęcherza pławnego. Ponieważ dorosłe ryby zjadają własny narybek stąd w zbiorniku winno się znajdować dużo roślin rosnących w dnie i pływających, dających młodym rybkom szansę ukrycia się przed żarłocznością rodziców. Zaleca się też przenoszenie narybku do osobnego zbiornika. Narybek należy karmić koniecznie żywym pokarmem.
Wydaje się, że te nowe w akwarystyce ryby szybko znajdą u nas swoich zwolenników i powiększą grono mieszkańców naszych basenów
________________ *)Dotychczas podawano w literaturze, że N. celebensis występuje tylko w środkowej części Sulawesi, w jeziorze Posso.