Drobnoustki i ukośniki z racji swojego pięknego ubarwienia oraz ze względu na specyficzny sposób pływania i zachowania należą do moich ulubionych ryb. Wprawdzie nie są one tak barwne jak inni przedstawiciele kąsaczowatych, niemniej stanowią bardzo wdzięczny przedmiot obserwacji, zarówno w akwarium ogólnym jak i w czasie tarła. Ryby te zaliczane były początkowo do rodzaju Poeciliobrycon, natomiast Hoedemann zaliczył wszystkie gatunki skośnopływające do rodzaju Nannobrycon. Po szczegółowych badaniach Weizmann w 1975 roku zaszeregował jednak ukośnika ozdobnego do rodzaju Nannostomus (rodz. Lebiasinidae).
Ryby tego gatunku „stoją” zwykle spokojnie w górnych partiach toni wodnej, a widocznymi przejawami życia są tylko nieustanne ruchy płetw oraz bystro obserwujące otoczenie oczy. Pozornie nieruchoma rybka rzuca się jednak błyskawicznie na swój ulubiony pokarm jakim są larwy komarów. Charakterystyczną cechą ukośnika ozdobnego jest, jak nazwa zresztą wskazuje, skośna postawa ich smukłego ciała, zarówno w czasie pływania jak i w czasie czatowania w bezruchu na pokarm.
Naturalnym środowiskiem ich życia są ciche zatoczki i rozlewiska Amazonki i jej dopływów. Przebywają one w małych grupach szukających schronienia pod liśćmi roślin. Ich głównym pożywieniem są jaja i larwy moskitów. Ryby w akwarium czują się najlepiej w temperaturze 23-26°C . Wymagają wody miękkiej, lekko kwaśnej (pH 6,5-6,8). Samiec jest bardziej smukły od samicy, jego płetwa odbytowa jest czerwona, natomiast brzegi płetw brzusznych są jasnoniebieskie. W ciemności, lub po włączeniu wieczorem oświetlenia,na ciele ryb obu płci widoczne są poprzeczne prążki. To tak zwane ubarwienie nocne występuje także u drobnoustków Beckforda i innych.
Ukośnik ozdobny – Nannostomus eąues
Fot. H. Kilka
Dojrzałość do tarła poznaje się po zachowaniu samczyków, które w tym okresie intensywnie napastują samiczką co wygląda jak byje „ujeżdżały”. Tak pływając nad partnerkami pyszczkiem kierują je pod liście roślin, wybierając tym samym miejsca dogodne do odbycia tarła. Samice w tym czasie winny , mieć wyraźnie zaokrąglone brzuszki. Tarło przebiega spokojnie i w sposób specyficzny dla przedstawicieli tego rodzaju. Ikrą składana jest pod liśćmi zwartek, jednorazowo 3-4 sztuki. W sumie liczba jaj waha się w granicach 40-90 sztuk. Niestety większość ikry zostaje zjedzona przez samca, stąd wskazane jest stosowanie rusztów ikrowych. W momencie składania ikry samica na krótki czas przybiera ubarwienie nocne (prążki) co stanowi dla samca sygnał przerwania zalotów. Z chwilą powrotu samicy do normalnego ubarwienia samiec ponownie przystępuje do tarła.
Narybek wykluwa się po około 24 godzinach, a po 5 dniach jest zdolny do samodzielnego pływania. Małe rybki „stoją” w wodzie prawie pionowo i w tej pozycji łapią pożywienie. Ich otwory gębowe są bardzo małe i dlatego przez dłuższy okres czasu należy im podawać bardzo drobny pokarm (pył). Narybek rośnie stosunkowo wolno. Ryby dopiero po 8-9 miesiącach osiągają dojrzałość płciową. Dorosłe okazy dorastają do 5 cm długości