Wielu miłośników ryb kąsaczowatych uważa, że hodowla błyszczyków brylantowych jest trudna i skomplikowana. Istnieją co prawda pewne gatunki ryb z rodziny kąsaczowatych, których rozmnożenie nastręcza przeciętnemu akwaryście trudności, należą one jednak do wyjątków. Znaczną część, hodowanych w akwariach, gatunków ryb z tej rodziny można z powodzeniem rozmnażać przy zastosowaniu skromnych środków technicznych i niewielkim wysiłku. Do ryb takich zaliczyłbym również błyszczyka brylantowego, niestety coraz rzadziej spotykanego w zbiornikach hodowców i miłośników akwarystyki, a jest to przecież ryba szczególnie piękna i dekoracyjna. Przyczyną tego może być między innymi fakt, że nabywane w sklepach zoologicznych młode błyszczyki brylantowe (długości 2,5-3 cm) są szare i niepozorne tak, iż trudno uwierzyć, że rybki gdy urosną staną się takie efektowne.
Błyszczyki brylantowe są rybami bardzo żwawymi i towarzyskimi, ze względu na ich spokojne usposobienie nadają się do trzymania w akwarium ogólnym. Z natury ostrożne i płochliwe, hodowane oddzielnie stają się jeszcze bardziej bojaźliwe. Tę wzmożoną płochliwość zatracają w krótkim czasie po umieszczeniu ich z innymi rybami. Szczególnie obawiają się siatek do odłowu ryb, toteż wyłowienie błyszczyka brylantowego z akwarium jest nie lada sztuką.
Błyszczyki brylantowe pochodzą z Wenezueli, gdzie występują w jeziorze Walencja oraz w rzekach Bue i Tipuirita. Wymagają wody miękkiej około 4-6°n i odczynie pH 6,2-6,6, o temperaturze 23-26°C. Morfologia tych ryb przedstawia się następująco: tułów wydłużony, wysmukły, jednak stosunkowo wysoki, ubarwienie ogólne srebrzyste, grzbiet szarawy, brzuch jaśniejszy, na bokach ciała rozsiane są złote, miedziane lub srebrne, mocno błyszczące plamki. Czasem na przedniej części tułowia występują dwie blisko siebie położone plamki o kolorze miedzianym i turkusowym. Płetwy srebrno-szare, biało obrzeżone. Górna część tęczówki oka jest świetliste czerwona. Płetwy samców są silniej wykształcone, szczególnie zaznacza się to w płetwie grzbietowej, która jest ponadto wygięta sierpowato. Samce dorastają do 6 cm długości i często wojują ze sobą. Samiczki są nieco mniejsze, mniej jaskrawo ubarwione i posiadają bardziej wciętą płetwę odbytową.
Błyszczyk brylantowy jest rybą wszystkożerną, zjadającą równie chętnie pokarmy żywe wszelkiego rodzaju, jak i pokarmy suche naturalne oraz sztuczne. Szczególnie lubianym przez nich pożywieniem są larwy komarów.
W listopadzie 1976 roku otrzymałem pięć błyszczyków brylantowych, a wśród nich tylko jedną samiczkę. Ryby miały około 2-2,5 lata i znajdowały się w nie najlepszej kondycji fizycznej. Po pięciotygodniowej adaptacji i dobrym odżywianiu brzuszek samicy lekko się zaokrąglił. Samce pięknie wybarwione, też już w dobrej formie fizycznej, staczały ze sobą częste, długotrwałe walki. Podczas tych pojedynków kręciły się w kółko, starając się uderzyć jeden drugiego. Walki te, jeżeli biorą w nich udział tylko dwa samce, kończą się zazwyczaj uszkodzeniem płetw, które w normalnych warunkach dość szybko odrastają. Przy większej liczbie samców uszkodzeń płetw jest mniej, gdyż najbardziej wojowniczo usposobiony, najmocniejszy samiec napotyka coraz to innego przeciwnika, a pokonani rywale kryją się wśród roślin. Dobry hodowca obserwując te walki, wybierze zawsze do zestawienia pary rozpłodowej najsilniejszego i najpiękniej ubarwionego samca oraz największą samicę.
Błyszczyk brylantowy- Moenkhausia pittieri
Fot. H. Kilka
Zachowanie się pary błyszczyków brylantowych w czasie tarła jest podobne do zachowania ryb z rodzaju Hyphessobrycon. Samczyk wykonuje swój taniec godowy przed samiczką, a ta zbliża się do niego tak, aby adorator mógł podejść do niej od tyłu i by mogło dojść do bezpośredniego kontaktu płetw brzusznych obu rybek. Wtedy, w trakcie szybkiego wspólnego obrotu tarlaków, następuje jednocześnie oddanie ikry i jej zapłodnienie. Może się to stać nawet w momencie gdy ryby znajdują się w położeniu głową w dół.
Na młode rybki trzeba czekać dłużej niż to zwykle bywa u innych ryb z rodziny kąsaczowatych. Po upływie około 30 godzin z ikry wylęgają się larwy, wiszące w postaci przeźroczystych przecinków na ściankach akwarium lub leżące na dnie. Po pięciu dniach narybek pływa już swobodnie i ugania się za drobniutkim jak pył pożywieniem. Najlepiej karmić go zooplanktonem stawowym, to jest wrotkami i larwami oczlików. W pierwszych dniach życia młode rybki są bardzo płochliwe i przy lada okazji przyczepiają się do ścianek basenu tak, że odnosi się wrażenie iż nie są jeszcze samodzielne. Po dalszych 10-12 dniach można już rozpocząć karmienie przecedzonymi, najdrobniejszymi oczlikami i wioślarkami. W razie braku tego żywego pokarmu lub przy jego niewystarczającej ilości, można je kilkakrotnie w ciągu dnia dokarmiać drobnym jak pył suchym pożywieniem, rozsypując jego niewielką ilość po całej powierzchni wody.
Przy karmieniu młodych błyszczyków urozmaiconym, żywym pokarmem urosną one w ciągu 4-5 tygodni do długości 2 cm, po czym następuje pewien zastój w rozwoju. Zjawisko to jest dość często obserwowane wśród wielu gatunków ryb i dotąd niedostatecznie wyjaśnione. Tłumaczę je sobie w ten sposób, że po osiągnięciu około 2,5 cm długości młode błyszczyki brylantowe zamiast wzdłuż rozrastają się wszerz i na wysokość. Być może również, że w tym stadium rozwojowym podawany przez nas rybkom pokarm jest nieodpowiedni, aby mogły one rosnąć równomiernie. Należy tutaj zaznaczyć, że narybek dokarmiany karmą roślinną rośnie lepiej. Doskonale nadają się do tego zmielone płatki owsiane. Poza tym daje się zauważyć, że większość naszych rybek nie chce jeść stale pokarmu pochodzącego z tego samego stawu.
Wszystkie błyszczyki brylantowe są hodowane w opisany sposób, stąd w handlu można nabyć rybki długości do 3 cm. W tym stadium rozwoju niestety nie sposób jeszcze rozeznać ich płci. Wprawdzie płetwa grzbietowa samczyków jest już troszkę dłuższa i większa niż u samiczek, ale rybki są bardzo ruchliwe i trudno tę różnicę dostrzec Z tego też względu należy raczej kupić większą liczbę młodych rybek. Po upływie około 8 miesięcy wykształcają się u samczyków mocno wydłużona, sierpowata płetwa grzbietowa i szeroka płetwa odbytowa, o szarofioletowym zabarwieniu.
Błyszczyki brylantowe są dość płodne. W stosunku do innych ryb z rodziny kąsaczowatych żyją dłużej. Moje pary rozpłodowe miały niecałe 3 lata i jeszcze przez cały sezon były aktywne płciowo.