Pielęgnica zebra (Syn: Heros nigrofasciatus, Astronotus nigrofasciatum) pochodzi z Gwatemali, z jezior Amatitalan i Atilan. Można ją spotkać również w Hondurasie, Kostaryce, Panamie, Nikaragui. Dorasta do 10 cm, a nawet więcej. Ciało jej jest jasnoszare, z ośmioma czarnymi pręgami. W momentach szczytowego podniecenia samce są prawie czarne. Dymorfizm płciowy wyraźnie zaznaczony. Samce są większe od samic i mają wydłużone płetwy: grzbietową i odbytową. Samica ma brzuch metalicznie czerwony. U dorosłych samców z wiekiem tworzy się garb tłuszczowy. Jest to ryba agresywna, lecz można ją trzymać razem z innymi pielęgnicami np. Herotilapia multispiosa, Cichlasoma meeka. Akwarium dla niej powinno być średniej wielkości, dno pokryte żwirem, z licznymi kryjówkami z kamieni. Sadzimy też rośliny, lecz muszą to być gatunki o twardych liściach i dobrze ukorzeniające się, ponieważ pielęgnice te z upodobaniem je wykopują i obgryzają. Temperatura wody powinna wynosić 22 25°C, do tarła 2527°C. Twardość 1020° n, pH około 7. Pielęgnice zebry przyjmują wszelkie pokarmy. Chętnie jedzą mięso i rośliny (można im podawać wgłębkę wodną).
Para pielęgnic czyszcząca doniczkę przed tarłem
Fot: W. Skowroński
Pielęgnica zebra jest rybą litofilną*. Ikrę składa najchętniej w grotach z kamieni lub w doniczkach. Kiedy ryby zaczną wykazywać chęć do tarła, należy je przenieść do innego zbiornika. Okres ten można rozpoznać po godowym ubarwieniu ryb, powiększonej partii brzusznej samicy, agresywnym zachowaniu wobec innych mieszkańców akwarium oraz po krótkim pokładełku, które u samicy jest zakończone tępo, a u samca jest ono zaostrzone. Akwarium tarliskowe powinno być ustawione w spokojnym miejscu, ponieważ ryby te są dosyć płochliwe i nawet lekkie uderzenie w zbiornik może wywołać ich paniczną ucieczkę. Urządzamy je jak zwykłe akwarium hodowlane, z tym, że niekonieczne jest sadzenie roślin, ponieważ ryby z pewnością je wyrwą. Po zapoznaniu się z nowym otoczeniem ryby starannie czyszczą wybraną grotę lub kamień. Zabiegi takie trwają przeważnie 23 dni. Po ich ukończeniu para przystępuje do tarta.. Następuje ono zwykle wieczorem, choć nie jest to regułą. Jego przebieg jest bardzo interesujący. Samiec w ubarwieniu godowym, z szeroko rozwartymi pokrywami skrzelowymi i napiętymi płetwami zbliża się do samicy. Samica również pięknie ubarwiona wpływa do jaskini, odwraca się do góry brzuchem i składa na stropie groty kilka ziaren ikry. W tym czasie samiec czeka przed wejściem. Po wypłynięciu samicy z jaskini jej miejsce zajmuje partner, który także odwraca się brzuchem do góry i zapładnia jajeczka. Cały ten proces powtarza się aż do wyczerpania zapasu ikry u samicy. Trwa to około 3 godzin. Podczas tarła samica składa od 100 do 200 jaj. Później samica prawie wcale nie opuszcza groty ciągle wachlując płetwami, co zapewnia ikrze dobre natlenienie i zapobiega osiadaniu zanieczyszczeń. Samiec najczęściej pływa w pobliżu jaskini i broni do niej dostępu. W tym czasie ryby są bardzo agresywne i bez namysłu atakują każdego intruza.
Pielęgnica zebra w pełnej krasie
Larwy wykluwają się z jaj po upływie 26 dni od złożenia ikry i są natychmiast przenoszone przez rodziców do dołka w piasku. Ilekroć ryby nabiorą przekonania, że ich kryjówka została odkryta, przenoszą młode w inne miejsce. Przeprowadzka wygląda bardzo ciekawie. Samiec usiłuje zwrócić uwagę obserwatora na siebie, a w tym czasie samica biorąc po kilka larw do pyska przenosi je. Czasami samica wynosi w pysku po kilka młodych poza kryjówkę. Początkowo larwy gmerają tylko nieporadnie ogonkami, lecz później pływają już coraz lepiej. Po skończonym spacerze” samica zbiera młode i odnosi je z powrotem do dołka. W tym czasie może dojść do nieporozumień między rodzicami o to, kto ma się opiekować młodymi. Jeżeli zdarzy się taki konflikt, to konieczne jest wtedy natychmiastowe odłowienie jednego z rodziców.
Piękny samiec pielęgnicy zebra
Po 24 dniach od wyklucia narybek rozpoczyna poszukiwanie pokarmu. którym są początkowo pierwotniaki i wrotki, a później drobne oczliki i rozwielitki. Pięknie wygląda stado młodych pielęgnic pod eskortą rodziców. Dorosłe ryby stale opływają dookoła ruchliwą gromadkę i pilnują, aby młode rybki nie oddalały się zbytnio od stada. Jeżeli do tego dojdzie, jedno z rodziców błyskawicznie podpływa do uciekiniera i w pysku transportuje go do gromady. Z biegiem czasu rybki coraz bardziej się rozpraszają i opieka rodziców nie jest im już potrzebna. Narybek rośnie szybko i po upływie około roku osiąga dojrzałość płciową. Bardzo ciekawy jest fakt, iż pielęgnice zebry żyjące w zamulonych wodach Ameryki Środkowej, kontaktują się z młodymi nie tylko wzrokowo, ale także na drodze chemicznej. Chcę zachęcić Czytelników do bliższego zaznajomienia się z tym gatunkiem, ponieważ pielęgnica zebra jest rybą bardzo piękną i mało wymagającą.
Recenzował: dr Henryk Jakubowski
___________ * – W odniesieniu do ryb termin ten oznacza gatunki przystosowane do rozrodu na dnie piaszczysto-żwirowym lub kamienisto-żwirowym