Etiopka zielona, zwana też wachlarkiem zielonym, należy do rodziny Citharinidae, której przedstawiciele jak dotąd są jeszcze mało popularni w naszych akwariach. Ryby te żyją tylko w wodach afrykańskich. Hodowlę etiopek zielonych należy prowadzić w zbiornikach z niewielką liczbą ryb, ponieważ są one płochliwe. Często, w nie sprzyjających im warunkach, zaszywają się wśród roślin, gdzie są mało widoczne. Najchętniej bytują w pobliżu dna akwarium. Podobnie jak większość gatunków z rodziny Citharinidae, nie znoszą wody twardej, dlatego też konieczna jest częsta wymiana wody w zbiorniku, ponieważ w miarę zużywania staje się ona coraz twardsza.
Neolebias ansorgei oraz Neolebias unifasciatus
Rys. wg Visser’s Aquaristisch Kompas
Etiopka zielona jest rybką małą, osiąga długość do 3,5 cm, jest spokojna i może być hodowana z innymi rybkami tej samej wielkości. Przyjmuje każdy żywy pokarm niewielkich rozmiarów,gdyż pysk jej jest stosunkowo mały. Nie zjada pokarmów suchych. Ubarwienie etiopki zielonej w dobrych dla niej warunkach jest przepiękne. Grzbiet ryby jest brązowy, boki zielonkawoniebieskie, a brzuch jasnooliwkowy. Od znajdującej się na grzbiecie zielonej plamy począwszy, aż do nasady płetwy ogonowej, ciągnie się ciemnobrązowa, dość szeroka smuga. Na ogonie widoczny jest ciemny poprzeczny pas, obrzeżony, podobnie jak plama na grzbiecie, jasną, błyszczącą obwódką. Wszystkie płetwy, w zależności od nastroju ryby, są mniej lub bardziej czerwone, ponadto płetwy brzuszne i odbytowa są czarno obrzeżone. Brzuszek samczyka jest czerwony; w okresie godowyim czerwień ta staje się bardzo intensywna.
Etiopki zielone rozmnożyłem w akwarium o pojemności 8 litrów. W dwóch trzecich wypełniłem je starą, lekko zakwaszoną wodą ze zbiornika towarzyskiego, którą uzupełniłem wodą świeżą, o twardości około 7°n. Wysokość słupa wody wynosiła 12 cm, a temperatura wahała się w granicach 23-25°C. Do zbiornika włożyłem krzaczek mchu jawajskiego – Vesicularia dubyana.
W tak przygotowanym akwarium samczyk rozpoczął swoje zaloty, przybierając piękne, intensywne ubarwienie godowe. Raz po raz wypływał ze swego ukrycia wśród krzaczku mchu i pyszczkiem uderzał w brzuszek samicy aby natychmiast znów wrócić do kryjówki. Dopiero po całym dniu takich zalotów, następnego dnia rano, samiczka podążyła za samczykiem do jego kryjówki i tam złożyła ikrę, która opadła na dno akwarium. Etiopki zielone należą do ryb o ciągłym cyklu rozrodczym. Samica składa ikrę przez 2 do 5 dni, codziennie około 40-60 ziarenek. Liczba ziaren ikry z jednego okresu tarła może wynosić 200-300 sztuk. W okresie tarła tarlaki karmić można małymi porcjami przepłukanych doniczkowców. Młodej wylęgające się po około 40 godzinach, zaopatrzone są w niewielki woreczek żółtkowy. Larwy są tak małe, że na tle dna widoczne są tylko ich ciemne oczy. Leżą one na dnie akwarium na grzbietach, brzuszkami do góry, a dopiero po zużyciu zawartości pęcherzyka żółtkowego, co następuje po czterech dniach, odwracają się o 180° przyjmując pozycję właściwą do pływania. Odbywa się to 1-2 mm nad dnem akwarium. W tym właśnie czasie ginie duża część narybku.
Po kilkakrotnych bacznych obserwacjach zachowania się narybku etiopek zielonych w pierwszych dniach ich życia, sądzę że udało mi się odkryć przyczynę masowego padania małych rybek. Większość narybku innych gatunków ryb szuka pierwszego pożywienia w całej toni wodnej akwarium, natomiast u etiopek jest inaczej. Jak powiedziałem larwy leżące na dnie grzbietami w dół, po wyczerpaniu zapasów zawartych w pęcherzyku żółtkowym, odwracają się o 180° i pływając zaledwie 1-2 mm nad dnem tam zaczynają poszukiwać pokarmu. Nie znajdywanie go w przydennej części zbiornika jest główną przyczyną padania narybku. Dlatego też jest rzeczą bardzo istotną zaobserwowanie momentu odwracania się larw, gdyż stanowi to sygnał do natychmiastowego rozpoczęcia ich karmienia.
Etiopka zielona – Neolebias ansorgei
Fot. H. Kilka
Młode etiopki karmiłem drobnym, przesianym „pyłem” złożonym z larw oczlików, zaś po trzech tygodniach podawałem im już drobne, również przesiane oczliki. Po upływie czterech tygodni młode przełożyłem do zbiornika hodowlanego. Okazało się wówczas, że małe etiopki były o wiele mniej płochliwe niż ich rodzice. Pokarmu musiały mieć zawsze pod dostatkiem, gdyż poszukiwały go bezustannie.
Młode etiopki zielone rosną wolno i dojrzałość płciową osiągają dopiero po 9-10 miesiącach. Wychów młodych nie jest łatwy. Do hodowli najodpowiedniejsze są zbiorniki małe, o pojemności 20-25 litrów; temperatura wody 23-25°C. W dużych, towarzyskich akwariach etiopki zielone czują się źle, są płochliwe i kryją się wśród roślin. Najczęściej pływają w pobliżu dna zbiornika. Najlepiej hodować je parami, ewentualnie z rybami z rodzaju Nannostomus (drobnoustki). Rybki te polecić można miłośnikom egzotyki w domu nie mającym dostatecznie dużo miejsca w mieszkaniu, bo nadające się dla etiopek zielonych akwaria, o pojemności 20 litrów, postawić można nawet na biurku.