Scatophagus (gr) oznacza – zjadacz błota, brudu, argus (łac) – według mitologii greckiej Argus; stuoki olbrzym, pilnujący lo z polecenia Hery. Po zabiciu go przez Hermesa bogini umieściła jego oczy na ogonie poświęconego sobie ptaka – pawia. Syn.: Cheetodon argus, Ch. atromaculatus, Ch. pairatalis, Cacoduxus argus, Ephippus argus, Sargus maculatus, Scatophagus macronotus, S. ornatus. Argus należy do rodziny argusowatych – Scatophagidae. Zamieszkuje przybrzeżne, słone, słonawe i słodkie wody tropikalnej części krainy indopacyficznej, poprzez Archipelag Malajski po wyspę Tahiti. Także w deltach rzek tego obszaru. Budową ciała argus przypomina ryby koralowe, ma on bowiem ciało wysoko, tarczowato, dwubocznie ścieśnione, głowę ma stosunkowo dużą, zaś otwór gębowy mały i skierowany skośnie w górę. Szczęki są zaopatrzone w bardzo drobne, podobne do aksamitu, szeregowo ustawione ząbki. Oczy duże, wyraziste, umieszczone w górnej części głowy. Łuski ma małe, cykloidalne. Płetwy grzbietowe ma dwie, ale połączone u podstawy. Według M. Holiy’ego D, X, D2 1/16-17 czyli pierwsza płetwa posiada 10 kolców – promieni twardych, zaś druga płetwa 1 kolec – promień twardy i 16-17 promieni miękkich. Autor zaznacza jednak, że u podstawy płetwy stykają się, natomiast G. Sterba wymienia płetwę grzbietową jako jedną i oznacza ją tak: D Xl/14-15. Kwestią sporną w literaturze fachowej jest oznaczanie ilości promieni miękkich płetwy odbytowej; i tak, według M. Holy’ego A IV/14-16, zaś wg G. Sterby A IV/14. W linii środkowej argus posiada ponad 100 łusek. Kolczasta płetwa grzbietowa zwykle jest skulona, a tylko w stanach podniecenia ryby – najeżona. Płetwy piersiowe są tępo zaokrąglone, bez kolców. Płetwy brzuszne umieszczone są stosunkowo daleko w przodzie ciała ryby i posiadają 1 kolec – promień twardy i 5 miękkich promieni. Płetwa ogonowa jest krótka, wachlarzowata. Błona – fałdy skórne płetwy grzbietowej między kolcami – promieniami twardymi, jest głęboko wcięta. Podstawy płetw nieparzystych w części promieni miękkich są gęsto pokryte drobnymi łuskami, tak, że zacierają granicę między ciałem ryby a płetwą.
Fot. B. Ziarko
Ubarwienie argusa jest zmienne, zależne od właściwości wody, w której żyje – czy to jest woda słona, słonawa lub słodka, a także od temperatury otoczenia i samopoczucia, przede wszystkim zaś od wieku ryby. Najpiękniejsze ubarwienie; zielonosrebrzyste, niebiesko-srebrne, także kawowobrązowe – a w partii grzbietowej z wyraźnym delikatnym nalotem, występuje, gdy ryba osiąga wielkość od 5 do 6 cm. Każdy egzemplarz wykazuje odrębne, indywidualne ubarwienie. Na całym ciele argusa rozsiane są prawie czarne plamy, okrągłe lub owalne. Wielkość, liczba i układ łych plam są różnorodne i zmienne. Kolce są przeważnie czarne, a fałdy skórne między tymi kolcami – promieniami są zabarwione na kolor pomarańczowo-żółty, lub czerwonego złota. Części płetw nieparzystych, o promieniach miękkich są przeważnie żółto-zielone lub koloru mlecznego. Mogą też być prawie bezbarwne i przeźroczyste, tak jak płetwy piersiowe. Ryby, które osiągną wielkość 15 cm, zmieniają kolor, ciemnieją, przybierają kolor od niebieskawego do czarno-zielonego, z tym, że kolor czarny jest wyblakły. Dorosłe ryby należy hodować w wodzie słonawej lub morskiej. Ciekawostką w rozwoju argusa jest jego larwa, która oznacza się dużą głową, z dużymi, kościstymi płytkami. Poza tym posiada też płytki barkowo-szyjne. Powyżej oczu, na tylnej krawędzi wieczka’ skrzelowego, sterczą kostne kolce. W miarę wzrostu cechy charakterystyczne dla rozwoju larw, zanikają i narybek przybiera kształt dorosłych ryb. Argus należy do ryb bardzo ruchliwych i pokojowo usposobionych. Może być hodowany z mniejszymi rybami wymaga jednak dużego akwarium, o pojemności 150-200 l. Woda – dla młodych ryb, może być słodka. W miarę wzrostu i starzenia się ryb, wymaga coraz większego zasolenia; 3 do 4 łyżeczek do herbaty soli morskiej na 10 I wody, a dorosłe ryby należy trzymać w wodzie morskiej. Temperatura: 20-28°C. Pokarm żywy w dużych ilościach, uzupełniamy także roślinnym, glonami, sałatą, gotowanym szpinakiem, moczonymi płatkami owsianymi i pokarmami płatkowanymi. Z braku pokarmu roślinnego może objeść do korzeni rośliny akwariowe. Argus jest rybą wszystkożerną. Argusa po raz pierwszy sprowadzono do Europy w 1906 r.
Literatura:
M. Holly – Die Aquarienfische in Wort und Bild. St. Frank – Wielki alias ryb – 1974 G. Sterba – Susswasserfische aus aller Welf – t. 2, 1970 G. Sterba – Aquarienlcunde – t. 1, 1983 R. Riehl, H. A. Baensch – Aąuarien – Atlas 1984